Sonbahar

Ali Ercivan
Özcan Alper’in ilk uzun metrajlı filmi Sonbahar, siyasi gerekçelerle yaklaşık 10 yıl boyunca hapis yatmış Yusuf’un, akciğerleri iflas ettiği için aftan yararlanıp ölümü beklemek üzere memleketine dönüşünü ve burada geçirdiği sonbaharı anlatıyor.

Kazım Öz’ün Fırtına’sı gibi doğrudan politik olmayan ama görüşlerini hikayesinin arka planına yerleştiren, bu açıdan soğukkanlı bir film Sonbahar. Ayrıca Lazca’nın bir yerli filmde bu denli yoğun kullanılması gibi çok özel bir artısı da var.

Sonbahar’ın ilk bakışta en etkileyici özelliği, muhteşem Karadeniz mekanları. Zaten ağır tempolu olan filmin önemli kısmında bu manzaraları değerlendiriyor yönetmen. Hatta görüntülerin güzelliğine kıyılamamış, bunlara gereğinden fazla yer verilmiş gibi duruyor. Filmin eleştirilen özelliklerinden birisi bu.




On yılını hapiste, dört duvar arasında geçirmiş bir insanın öyküsünü anlatıyor Özcan Alper burada. Bu yüzden, filmin temposunun ve o görkemli açık alanların, dağların, ormanların önemli olduğuna inanıyorum anlatımında. Ancak bu eksiklik hissini yaratan bir şey var tabii kanımca. Bize o dört duvarı, hapishane yaşamını hiç göstermediği için, Yusuf’un köyüne döndüğü zamanki duygusunu tam olarak geçiremiyor sanki yönetmen. Bu yüzden, o uzun manzara çekimleri tam olarak anlamını kazanamıyor, sadece kesilmeye kıyılamamış resimler izlenimi uyandırıyorlar çoğu izleyicide.

Yusuf’u evinin önünde, dağlara karşı uzanırken veya sigara içerken izlediğimiz planların çoğunu, bir pencerenin veya kapı kirişinin böldüğü çerçevelerle veren yönetmen, karakterinin dışarıdayken bile hapishane yaşamından arda kalmış kıstırılmışlık duygusundan kurtulamadığını başarıyla anlatıyor yine de. Soğukkanlılıkla ölümü bekleyen Yusuf’un ruh halini tasvir etmek için birebir Karadeniz’i başarıyla kullandığı gibi.

Ancak kimi diyalogların çiğliği, amatör oyuncuların yapaylığı ve kimi görsel öğelerin çok fazla tekrarlanıyor olması, insanı filmden kopartıyor. Temposuyla ve estetiğiyle seyredeni içine alması, adeta hipnotize etmesi gereken bir film Sonbahar. Amaçlanan etki de bu. Ancak yukarda bahsettiğim sinemasal acemilikler, çoğu hikayenin yarım kalması, bazı nüansların anlaşılamaması ve sanki uzun metraj malzemesi olmayan bir öyküden 90 küsur dakikalık bir film çıkarma gayreti, filmin amaçlanan etkiyi yaratmasını engelliyor.




Filmin başrolündeki A. Onur Saylak, filmi başarıyla taşıyarak takdirimizi topluyor. Ancak rolünün çoğunlukla pasif ve düz bir rol olduğunu da belirtmek gerek. Filmin tüm diğer unsurları gibi, Avrupa sanat sineması çizgisinde bir performans karşımızdaki. Ayrıca yönetmenin karakteri fazla romantize ederek gerçeklikten kopardığı, bu yüzden seyirci üzerindeki etkisini de azalttığı kanısındayım.

Sonbahar kendi başına çok güçlü sayılamayacak ama yönetmeni adına umut verici bir film. Politik açıdan da önemli şüphesiz. Ancak Özcan Alper’in sinemasının daha olgunlaşması gerektiğini düşünüyorum. İlerde çok daha yetkin filmlere imza atabileceğinin işaretleri bu ilk filminde mevcut.